انسان، دچار غفلت و نسيان ميشود و در اين
حالت،گناهاني را مرتكب ميشود. تكليف او چيست؟ كارمندي و يا مسئولي در اثرخستگي و
يا اشتباه و غفلت به گناهي گرفتار شد، چه بايد بكنيم؟
در جواب اين سوال بايد بگوييم كه خداوند راه
بازگشت از گناه و خطا را براي همه بازگذاشته و مكرر از بندگانش خواسته است كه به
اين راه باز گرداندو تنها از اين طريق است كه نجات مييابند، و آن عبارت است از
«توبه». توبه تنها راه چاره است و فقط به اين وسيله ميتوان قلب آلوده را شست و شو
داد و گناهان را از بين برد.
توبه يك تحول دروني و پشيماني از گذشته است،كه نه
فقط گناهان انسان را نابود ميكند بلكه ثوابش از هر عمل نيكي بيشتر است. در اسلام
فضيلتي بالاتر از توبه نيتس.
امام باقر(ع) ميفرمايد: كسي كه زاد و توشه زن و
بچهاش را در شب تاريك در بيابان گم كرده باشد وقتي آنان را پيدا ميكند چقدر
خوشحال ميشود؟، پروردگار عالم نيز از كسي كه از گناه توبه كند و از گذشتهها
پشيمان شود، همان مقدار خوشحال ميشود.[1]
خداوند ميفرمايد: اگر كسي توبه كند و از گذشته
بدش پشيمان شود وبه سوي خدا باز گردد ناله وانابه كند واز گناهي كه مرتكب شده در
مقابل سرافكنده شود، قطره اشگي از چشم بعد از آن حالت خجالت زدگي بريزد، تمام
گناهان و بديهايش نابود ميگردد، بلكه به جاي آن ثواب و اجر داده ميشود:«يبدل
الله سياتهم حسنات»؛[2]
پرونده سياه فرد توبهكار نابود و پرونده سفيد و
درخشاني برايش باز ميشود واين از الطاف خدا و از امتيازات اسلام است. شما وقتي
كسي را عفو ميكنيد معمولاً از جرم وخطايش ميگذريد وپروندهاش را مختومه ميكنيد،
اگر خيلي لطف كنيد و بخواهيد در حقش خوبي كنيد پروندهاش را معدوم و از بين
ميبريد ولي اسلام علاوه بر اين كه پرونده سياه را از بين ميبرد و نابود ميسازد،
پرونده درخشاني نيز برايش باز ميكند.
روز قيامت پرونده درخشان را به همه نشان ميدهد و
ميگويد:«هاوم اقروا كتابيه».[3] نامه عمل مرا بخوانيد و ببينيد كه چه پرونده
درخشاني دارم! وديگر آن شرمندگي و سرافكندگي تبديل به سربلندي و سرافرازي ميشود.
از اهميت و ارزش توبه همين بس كه خداوند به وسيله
پيامبرش به توبه كننده سلام ميفرستد:
«و اذا جائك الذين يومنون بآياتنا فقل سلام
عليكم»؛[4]
و چون كساني كه به آيات ما ايمان دارند نزد تو
آيند، بگو: درود بر شم. در آيه ديگر ميفرمايد: گناه هرچه بزرگ و زياد باشد باتوبه
از بين رفته و آمرزيده ميشود:
«قل يا عبادي الذين اسرفوا علي انفسهم لا تفنطوا
من رحمه الله ان الله يغفر الذنوب جميعاً»؛[5]
اي بندگان گنهكار من كه بر نفس خويش اسراف كرديد،
از رحمت من مايوس نشويد، توبه كنيد، اگر توبه كنيد تمام گناهان شما را ميآمرزم.
پيامبر(ص) در ذيل همين آيه ميفرمايد:
التائب من الذنب كمن لا ذنب له؛[6]
آن كه از گناهانش توبه كند گويي اصلاً گناه نكرده
است.
بچه وقتي به دنيا ميآيد چطور پاك است، انساني هم
كه توبه كند از جهت پاكي مثل همان بچهاي است كه به دنيا ميآيد و ديگر هيچ اثري
از گناهان گذشتهاش باقي نميماند.
همانطور كه بالاترين و با فضيلتترين عمل در اسلام
توبه است، بالاترين گناه نيز ياس و نااميدي از رحمت پروردگار است. اگر كسي بگويد
ديگر كار ما گذشته است و به قول عوام«آب كه از سر گذشت چه يك ني و چه صد ني»، اين
حالت و بينش از هر گناهي بزرگتر است، هر گناهي را كه شما فرض كنيد بالاتر از ياس
از رحمت خدا نيست. قرآن ميفرمايد:
«فلا تياسوا من روح الله انه لا يياس من روح الله
الا القوم الكافرون»؛[7]
از رحمت خدا مايوس نشويد،]چون اگر كسي از رحمت خدا مايوس شود گناهش به حد كفر است[و مايوس نميشوند از رحمت خدا مگر كافران.
پي نوشت ها:
[1]. اصول كافي، ج2،ص435.
[2]. فرقان(25)آيه70.
[3]. حاقه(69)آيه19.
[4]. انعام(6)آيه54.
[5]. زمر(39)آيه53.
[6]. وسائل الشيعه.ج11، ص358،ح8.
[7]. يوسف(12)آيه87.